Is Mediation aangewezen in werkorganisaties ?
Mediation is ‘in’. Voor geschillen die zich afspelen in de private sfeer, zoals in de familiale context, tussen buren, in onderwijsinstellingen, maar ook geschillen in de arbeidssfeer of tussen zakelijke partners worden steeds vaker via mediation beslecht. Mediation is aangewezen in elke context waar mensen tegengestelde belangen hebben of een verschillende visie op een correcte wederzijdse bejegening. De welzijnswet (preventie en bescherming van de werknemers op de werkplek) heeft gezorgd voor een grote toevloed van bemiddelingen in de arbeidssfeer.
In werkorganisaties maken we het onderscheid tussen particuliere en collectieve conflicten. Bij interpersoonlijke conflicten kan mediation perfect ingezet worden. Bij collectieve conflicten zullen syndicale verenigingen tussenkomen of een andere erkende werknemersvertegenwoordiging. Wanneer de onderhandelingen tussen sociale partners vastlopen kan er beroep gedaan worden op een “sociale bemiddelaar”. Deze zal gebruik maken van onderhandelingstactieken. Dit is geen “mediation” in de betekenis die wij geven aan mediation.
Wie neemt het initiatief voor een mediation?
Elkeen die betrokken is bij een belangenconflict, een grensoverschrijdende situatie of een moeilijke/vastgelopen werkrelatie kan een bemiddeling aanvragen. Ook de werkgever kan hierop aansturen. Vaak zal de preventieadviseur of de vertrouwenspersoon van het bedrijf het eerste aanspreekpunt zijn, maar ook de directe chef of de personeelsafdeling komen in aanmerking als verwijzer. Tenslotte kan de rechtbank een bemiddeling opleggen.
De voorwaarde om een mediation te starten is dat de betrokken partijen ervoor open staan en bereid zijn mediation een kans te geven voor het oplossen van hun tegenstellingen.
Hoeveel tijd moet je uittrekken voor een Mediation project?
Naargelang de complexiteit van de zaak en naargelang de houding van de deelnemende partijen, zal een mediation korter of langer duren, gemiddeld gaat het om 2 à 4 gesprekken. De duurtijd van het gesprek kan in overleg met de partijen vastgelegd worden. Anderhalf uur per gesprek is het gemiddelde. Wanneer er zeer veel moet besproken worden, wordt ofwel de duurtijd van elk gesprek, dan wel het aantal gesprekken vermeerderd.
Hoeveel kost een Mediation?
De tarieven verschillen naargelang het om een mediation tussen particuliere initiatiefnemers gaat dan wel om een bedrijfsinterne mediation of een geschil tussen vennoten.
De tarieven voor bemiddeling in het kader van de welzijnswet ter preventie en bescherming van de werknemers op het werk, die lopen via een externe preventiedienst, liggen min of meer vast en worden grotendeels via de werkgeversbijdragen betaald.
Mediations kunnen verschillen naargelang de complexiteit, het aantal te bespreken kwesties, maar ook naargelang de houding van de participanten, het aantal betrokken partijen, de aard van de gewenste verslaggeving enz. Kortom de kostprijs is afhankelijk van de vereiste werklast. Voor verplaatsingskosten wordt een km-vergoeding aangerekend. De basisrichtprijs voor particulieren is 50,00 euro/uur + BTW 21%. Voor ondernemingen en vennoten geldt 100,00 euro/uur + BTW 21% voor een bemiddelingsgesprek (fiscaal aftrekbaar).
Bij overige bedrijfsinterne interventies (team-mediations, coaching, training, audit, advies) worden marktconforme prijzen aangerekend. Na het intakegesprek wordt een gedetailleerde offerte opgesteld.
Is mediation ook mogelijk tussen meer dan twee partijen?
Dit is inderdaad mogelijk. Eén voorbeeld: stel dat een (management)team niet tot een beslissing komt omdat de belangen teveel verschillen, dan kan een mediation plaatsvinden met meerdere participanten en best meer dan een mediator.
Wie nemen er deel aan een Mediation ?
Gewoonlijk treden de betrokken personen op voor zichzelf, elk in eigen naam. Wanneer een partij wenst andere personen, deskundigen of vertegenwoordigers te betrekken, moet gekeken worden of alle partijen akkoord zijn en of de machtsbalans tussen de partijen in evenwicht is. Partijen moeten op gelijkwaardige basis kunnen deelnemen aan het gesprek. In elk geval zal iedere persoon die deelneemt aan de mediation de vertrouwelijkheidsclausule moeten ondertekenen en respecteren.
Wat is het verschil met een rechtszaak ?
Vooreerst vindt een rechtszaak normaal haar beslag in de publieke ruimte. Niet iedereen wenst dit. Er zijn nadelen aan de gerechtelijke procedure, zoals de integrale kostprijs van een geding, de langere wachttijden, het soms onvoorspelbare van rechterlijke uitspraken. Het feit om voor de rechtbank gedaagd te worden door de ander kan de relatie totaal ondermijnen. De wetgever voorziet geen regel voor elk soort gedrag en geen straf voor elke soort belangenschending.
De mediation is gebaseerd op de hedendaagse inzichten van de psychologie: de communicatietheorieën, de algemene systementheorie, contextuele therapie, psychodynamische inzichten, groepsdynamica, organisatieleer… Het doel is om de communicatie te herstellen en inzicht in en begrip voor elkaars zienswijze te bevorderen. Vooral voor wie in de toekomst nog samen door een deur moet, betekent het (her)openen van de communicatie een belangrijke winst.
Het is een totaal andere benadering dan de juridische,. Toch moeten de onderlinge afspraken getoetst worden aan de vigerende rechtsregels, voor zover ze raken aan het dwingende recht, aan de openbare orde. Daarom kunnen partijen hun afspraken laten nalezen door een gespecialiseerde raadsman, vooraleer ze het akkoord ondertekenen. Naargelang de context zal het akkoord door de rechtbank moeten gehomologeerd worden.
Wie bewaakt de uitvoering van het akkoord?
Omdat bij een mediation de betrokkenen zelf een oplossing bedenken voor hun geschillen, is de kans dat ze die afspraken uitvoeren veel groter dan bij een rechterlijke beslissing. Het doel van de mediation is dat de afspraken het gehele conflict oplossen. Mocht achteraf blijken dat een gekozen oplossing niet werkt, kan er een vervolgafspraak gemaakt worden om dit probleem uit te spitten en op te lossen. De mediator zal de vraag expliciet stellen: “En wat als een van jullie zich niet aan de afspraken houdt, hoe gaan jullie dat aanpakken?
De afspraken worden tijdens en na de mediation op papier gezet en vrijwillig ondertekend. Wanneer het een mediation betreft in het kader van een juridische procedure, homologeert de rechter de overeenkomst en kan zij de uitvoering bevelen.
Kan iemand verplicht worden om deel te nemen aan een Mediation?
Een mediation zal niet succesvol zijn als een van de partijen er niet vrijwillig aan meewerkt. Toch kan de rechter een bemiddeling opleggen. Partijen kunnen zelf een erkende bemiddelaar kiezen en als ze niet overeenkomen zal de rechter een mediator toewijzen. Indien een partij geen enkele baat meent te hebben bij een overeenkomst of niet gelooft in de goede trouw van de ander(en), is de kans groot dat ze niet in gesprek wenst te gaan en de bemiddeling mislukt. Toch kan de mediator in een intakegesprek de drempel verlagen door vertrouwen te wekken.
In een werkcontext zijn er vaak partijen met ongelijke positie in de hiërarchie. Hoe wordt daar mee omgegaan ?
Het is eigen aan de methodiek van de mediation en aan de rol van de mediator om een evenwichtige behandeling van het geschil te bewaken en de machtsbalans in evenwicht te brengen. De mediator moet ervoor zorgen dat partijen op een gelijkwaardige manier aan bod komen bij het uitklaren van de kwesties en bij het tot stand komen van de oplossingen. De mediator is gehouden aan een deontologische code, centraal hierin is zijn onpartijdigheid en onafhankelijkheid. Indien hij zijn objectiviteit, om welke reden dan ook, niet gewaarborgd weet, moet hij zich onthouden van de mediation. Hij zal de zaak dan doorgeven aan een collega.
Een caucus, dit is een apart onderhoud met een, beide of alle partijen kan noodzakelijk zijn om machtsonevenwicht bij te sturen.